Rola pytań w coachingu

Coaching to nie tylko rozmowa motywacyjna ani zbiór technik do osiągania celów. To proces, w którym kluczową rolę odgrywają pytania – te właściwie zadane, pogłębiające refleksję, otwierające na nowe perspektywy. Dobry coach nie udziela rad. Zamiast tego – zadaje pytania, które pozwalają klientowi samodzielnie odkryć odpowiedzi.

Ale czy każde pytanie jest dobre? Jak słuchać, by wiedzieć, o co zapytać? Przyjrzyjmy się bliżej, dlaczego sztuka zadawania pytań to serce skutecznego coachingu.

1. Dlaczego pytania są tak ważne w coachingu?

W coachingu pytania pełnią funkcję narzędzia, które otwiera przestrzeń do myślenia, samopoznania i zmiany.
W odróżnieniu od tradycyjnej rozmowy, coach nie przekazuje gotowych rozwiązań, ale towarzyszy klientowi w ich odkrywaniu. Właściwe pytania:

pobudzają refleksję,
pomagają określić wartości i cele,
ułatwiają dostrzeżenie ograniczających przekonań,
kierują uwagę z problemu na możliwości.

Jak mówi jedno z podstawowych założeń coachingu: „Coach nie musi wiedzieć więcej od klienta. Musi umieć lepiej pytać.”

2. Sztuka słuchania – pierwszy krok do dobrych pytań

Zanim coach zada pytanie, musi umieć słuchać – i to nie tylko słów, ale również emocji, tonu głosu, pauz czy gestów.
To tzw. słuchanie na poziomie trzecim, które obejmuje nie tylko treść, ale cały kontekst rozmowy.

Dzięki uważnemu słuchaniu coach potrafi wychwycić to, co niewypowiedziane, i skierować rozmowę w stronę, która przyniesie klientowi najwięcej wartości.
Przykład:

Klient mówi: „Nie mam czasu, żeby zająć się sobą.”
Zamiast zapytać: „Dlaczego nie masz czasu?”, coach może zapytać:
„Co się stanie, jeśli znajdziesz choć 10 minut dziennie tylko dla siebie?”

Takie pytanie nie koncentruje się na problemie, lecz otwiera na możliwości.

3. Jakie pytania wspierają proces coachingowy?

Nie każde pytanie prowadzi do zmiany. Dobre pytania coachingowe mają kilka wspólnych cech:

są otwarte – zaczynają się od „co”, „jak”, „kiedy”, „w jaki sposób”;
nie oceniają i nie sugerują odpowiedzi;
kierują uwagę ku przyszłości i rozwiązaniom;
pomagają odkrywać zasoby i wartości.

Przykłady dobrych pytań coachingowych:

Co jest dla Ciebie w tym naprawdę ważne?
Jak poznasz, że osiągnąłeś swój cel?
Co Cię powstrzymuje przed pierwszym krokiem?
Jakie masz alternatywy?
Co możesz zrobić już dziś, by być o krok bliżej celu?

Każde z tych pytań uruchamia proces myślenia, który prowadzi do samodzielnych odkryć i wniosków – a właśnie o to chodzi w coachingu.

4. Czego unikać? Pytania, które blokują rozwój

Choć pytania są potężnym narzędziem, źle użyte – mogą zamknąć rozmowę.
Oto kilka przykładów pytań, których warto unikać w procesie coachingowym:

„Dlaczego tego nie zrobiłeś?” – brzmi oceniająco i wywołuje obronę.
„Czy nie uważasz, że lepiej byłoby…?” – sugeruje odpowiedź.
„Nie boisz się, że to się nie uda?” – koncentruje się na lęku zamiast na możliwościach.

Zamiast tego lepiej zapytać:

„Co mogłoby Ci pomóc w podjęciu działania?”
lub
„Jak możesz przygotować się, by zwiększyć swoje szanse powodzenia?”

5. Pytania a zmiana perspektywy

Jedną z najcenniejszych funkcji coachingu jest pomoc klientowi w zmianie perspektywy.
Dobre pytanie może dosłownie „przestawić myślenie” i otworzyć na nowe rozwiązania.
Przykłady:

„Jak patrzyłbyś na tę sytuację, gdybyś był swoim najlepszym przyjacielem?”
„Co byś doradził komuś, kto przeżywa to samo co Ty?”
„Jakie byłoby Twoje życie, gdyby ten problem zniknął?”

Takie pytania pobudzają wyobraźnię, zwiększają świadomość i uruchamiają kreatywność – kluczowe elementy procesu zmiany.

6. Coaching to rozmowa opartej na zaufaniu i ciekawości

Rola pytań w coachingu nie ogranicza się do techniki. To również postawa ciekawości i autentycznego zainteresowania człowiekiem.
Coach nie szuka „dobrych odpowiedzi”, ale stwarza przestrzeń, w której klient może je sam znaleźć.

W tym sensie coaching to partnerstwo oparte na słuchaniu, zaufaniu i refleksji – a pytania są jego językiem.

7. Jak rozwijać umiejętność zadawania pytań?

Każdy coach – niezależnie od doświadczenia – może doskonalić sztukę zadawania pytań.
Oto kilka praktycznych wskazówek:

Ćwicz uważność – zanim zadasz pytanie, upewnij się, że naprawdę rozumiesz, co mówi klient.
Nie spiesz się – daj przestrzeń na milczenie i refleksję.
Unikaj „dlaczego” – częściej pytaj „co” i „jak”.
Bądź ciekawy – podążaj za energią rozmowy, a nie za scenariuszem.
Reflektuj swoje pytania – po sesji zastanów się, które z nich były najbardziej transformujące.

Podsumowanie

Rola pytań w coachingu to coś znacznie więcej niż technika – to fundament skutecznej relacji coachingowej.
Dzięki umiejętności słuchania i zadawania właściwych pytań, coach pomaga klientowi zobaczyć siebie z nowej perspektywy, odnaleźć własne odpowiedzi i odkryć wewnętrzne zasoby.

Jak mówił filozof Epiktet:

„Nie człowiek jest źródłem odpowiedzi, lecz pytania, które sobie zadaje.”

✍️ Tekst opracowany przy wsparciu sztucznej inteligencji (ChatGPT). Materiał ma charakter edukacyjny – nie zastępuje porady specjalisty.